Çay Hazırlamak
Haşlayarak Demleme :
Belirtilmiş oranda taze veya kurutulmuş bitki bir cam kaba veya metal olmayan bir başka kaba konur , kaynamaya başlayan su ocaktan alınır ve hazırlanmış olan bitkilerin üzerine dökülür . Taze bitkilerin demlenmesi için fazla beklemeye gerek yoktur (Birbuçuk-iki dakika yeterlidir) . Çay açık renkli olmalıdır : Açık sarı veya açık yeşil . Kurutulmuş bitkilerin demlenmesi ise biraz daha uzun sürer (3-6 dakika kadar) . Bu yöntemle hazırlanmış bir çay hem daha yararlıdır hem de daha güzel görünür .
Belirtilmiş oranda kök , gerekli görülen süre boyunca soğuk suda bekletildikten sonra , kısa süre kaynatılır ve 3 dakika kadar demlenmeye bırakılır . Günlük çay miktarı bir termosa konur ve gün boyunca ağır ağır yudumlayarak içilir .
Genel olarak , dolu bir çay kaşığı (yarım tatlı kaşığı) ince kıyılmış bitki , orta boy bir su bardağı (200 cc) dolusu suya yeterlidir . Değişik durumlarda ve bitkilerde , bu miktarlar reçetelere göre değişebilirler .
Soğuk Suda Yumuşatma :
Bazı bitkiler (Örneğin ebegümeci , ökseotu ve eğir kökü ) , sıcaklığın etkisi ile şifalı güçlerini yitirebilecekleri için , kaynatılmamalı ve haşlanmamalıdır . Bu tür bitkilerden elde edilen çaylar soğuk su ile hazırlanır . Belirtilen ölçüde bitki ,soğuk suda 8-12 saat süre ile bekletilir (Genellikle geceleri) . Süre dolduktan sonra içilebilecek derecede ısıtılarak , önceden kaynar suyla çalkalanmış bir termosa doldurulur .
Soğuk suda bekletme ve haşlama karışımından oluşan çay türü ise , şifalı bitkilerden en iyi yararlanma biçimi olarak belirtilebilir . Bitkiler belirtilmiş su miktarının yarısının içinde gece boyunca bekletilir ve sabahleyin süzülür . Suyu süzülmüş olan bitkiler , belirli su miktarının öbür yarısı ile haşlanır (kaynatılmaz) ve yeniden süzüldükten sonra , soğuk ve sıcak çay karıştırılır . Bu yöntemle hazırlanan çaylarla , yalnızca soğuk veya sıcak suda eriyebilen maddeleri kazanabilme olanağını elde edebiliriz .
Tentür Hazırlamak
Tentürler , 35-40 derece alkol içerikli damıtılmış içkilerin veya aynı derecede etil alkolün kullanımı ile elde edilirler . Bir şişe veya ağzı kapanabilir bir kavanoz , ince kıyılmış bitkilerle gevşekce doldurulur (Kuru bitkiler için kavanozun 1/5'i, taze bitkiler için kavanozun 2/5'i) ve üstüne alkollü içki veya etil alkol eklenir . Sıvı , bitkilerin üstüne çıkmalı ve kavanozun çalkalanacak kadarlık bir kısmı boş kalmalıdır. Ağzı iyice kapatılan şişe veya kavanoz , 14 gün güneşte bekletilir ve her gün 2-3 kez çalkalanır . Süre sonunda ince delikli bir süzgeç veya tülbentle birkaç kez süzülür. ve bitki posasının suyu sıkılır. 1-2 gün bekledikten sonra bir kez daha süzülür ve koyu renkli şişelere aktarılır. Elde edilen bu başlangıç tentürü, serin bir ortamda saklandığında, kullanım süresi 2-3 yıl civarındadır. Tentürler , içten doğrudan veya çaya ve suya eklenerek , dıştan da kompres veya friksiyon (sürülme) biçiminde kullanılırlar . Örnek : İsveç iksiri
Tentürün İnceltilerek Güçlendirilmesi :
Bazı bitki tentürlerinin kullanımında yukarıda açıklanan başlangıç tentürü tercih edilir. Ama tentürler genellikle inceltilip-güçlendirilerek kullanılr.
İnceltme - Güçlendirme Yöntemi :
1 ölçü başlangıç tentürü, 9 ölçü 30-35 derecelik etil alkol-su karışımı ile koyu renkli küçük bir şişede inceltilir ve iyice çalkalanır. Elde edilen tentür, desimal ölçüye göre; D1 ' dir ve şişenin üstüne, kullanılan bitkinin adı, tentür yapımının tarihi ve incelti derecesi ( D1 ) bilgilerini içeren bir etiket yapıştırılır. D1 inceltisinden alınan 1 ölçü, aynen yukarıdaki gibi 9 ölçü etil alkol-su karışımıyla inceltilirse D2 inceltisi elde edilir. Böylece devam edilerek , kullanımı önerilen incelti derecesine ulaşılır. (D3, D4,D5,D6 ... gibi)
Homeopaty biliminde (tentür ile tedavi) 2 yüzyıl boyunca yapılan sürekli araştırmalar ve insan üzerinde yapılan deneylerle, hangi hastalıklara karşı hangi bitkisel, hayvansal veya mineral tentürün, hangi incelti derecesinde, hiç bir yan etki yapmadan başarılı olabileceği kesinlikle saptanmıştır. Homeopaty (Homeopathic- Homeopathie-Homöopathi) yöntemleriyle yapılacak tedavilerde, konu literatüründe yerini almış olan bu incelti derecelerine ve kullanım dozajlarına mutlaka uyulmalıdır. Bazı hastalıklara karşı çok yüksek incelti dereceleri (Örnek : D30 gibi) önerildiğinde, konunun yabancısı olan kişiler şaşkınlığa kapılabilirler, ama bu tespitler kesinlikle doğrudur çünkü tentürlerin etkinlikleri genelde inceldikçe artar!
Tentürler, kullanım miktarları göz önüne alındığında, bitki çaylarından çok daha etkilidirler. Alkol almak istemeyen veya kesin alkol yasağı altında olan kişiler için sıcak su karışımı idealdir, çünkü alkol sıcak suyun içerinde kısa bir sürede uçar ve geriye yalnızca bitkisel etken maddeler kalır. Tentürler ayrıca, tam veya yarım banyolara eklenerek de kullanılabilir.
Özsu Çıkarmak
Bitkilerin taze özsuları , damla biçiminde kullanılmaya veya hasta organları nemlendirmeye uygundur . Bu özsular , evlerde kullanılan meyva sıkma aleti ile de elde edilebilirler . Bitkilerin özsuyu her gün taze olarak sıkılabilir . Ağzı iyice kapalı küçük renkli şişelerin içinde , buzdolabında bir kaç gün saklanabilir .
Bitki Lapası
Saplar ve yapraklar , bir tahta tabla üstünde , bir bitki lapası haline gelene kadar merdane ile ezilir . Elde edilen lapa , bir keten bezin üstüne yayılarak , hasta organın üstüne yatırılır , sargı bezi ile sarılır ve sıcak tutulur . Bu lapa kompresi gece boyunca etkilemeye bırakılabilir .
Bitki - Buhar Kompresi
İçinde su kaynayan bir kabın üstüne yerleştirilen süzgecin içine taze veya kurutulmuş bitkiler konduktan sonra , süzgecin üstü kapanır . Bir süre sonra , yumuşamış olan bu sıcak bitkiler bir bezin üstüne yerleştirilerek , hasta organın üstüne yatırılır . Hepsi , bir yünlü kumaşla örtülür ve başka bezlerle sıkıca sarılır . Hasta kişi üşümemelidir .Örneğin : Atkuyruğu buğu kompresleri çok etkilidir . Buğu kompresleri , iki saat veya gece boyunca hasta organın üstünde kalabilirler .
Merhem ve Yağ Hazırlamak
İki avuç taze bitki ince kıyılır . 500 gr içyağı veya bir doğal margarin , sanki kızartma yapılacakmış gibi , bir kabın içinde kızdırılır . Bitkiler bu kızgın yağın içine atılarak karıştırılır , 1-2 dakika sonra ateş söndürülür , kabın kapağı kapatılır ve soğumaya bırakılır . Soğuduktan sonra buzdolabına koyulur . Ertesi gün , kap yine ısıtılır (kızartılmaz) ve bir tülbentten geçirilerek süzülür ve hazırlanmış olan merhem kaplarına dağıtılır .
Bitki yağı hazırlamak için , çiçekler veya yapraklar gevşek biçimde bir şişeye doldurulur ve bitkilerin iki parmak üstüne çıkacak miktarda , sızma zeytinyağı eklenir . 14 gün boyunca güneşte veya sıcak bir ortamda bekletildikten sonra tülbentten geçirilerek süzülür .
Oturma Banyosu
Tam banyo için, gerekli bitkiler geceden soğuk suya koyulur . Bir banyo için bir kova dolusu (6-8 litre) taze bitki veya 200 gr kurutulmuş bitki gereklidir . Ertesi gün bu miktar ısıtılır (kaynatılmaz) ve süzüldükten sonra banyo suyuna eklenir (küvet) . Banyo süresi 20 dakikadır. Kalp ve göğüs bölgesi suyun dışında kalmalıdır . Ilık ya da sıcak su ile belirtilen sınırları aşmayacak şekilde doldurulmuş küvete bitki suyunu süzüp boşalttıktan sonra 20 dakika süreyle oturmalısınız. Bu esnada ilgili sayfalarda belirtilen bitki çayını da yudum yudum içebilirsiniz. Banyodan sonra kurulanılmaz ve durulanılmaz. Bir bornozun içinde , sıcak yatakta bir saat kadar yatarak dinlenilir.
Yarım banyo için , yarım kova (3-4 litre) taze bitki veya 100 gr kurutulmuş bitki gereklidir. Yarım banyonun hazırlanışı ve uygulanışı da aynı tam banyo gibidir. Ancak, banyo suyu böbreklerin üstüne kadar çıkmalıdır . Yarım banyo süresi de 20 dakikadır. Banyodan sonra kurulanılmaz ve bir bornozun içinde , sıcak yatakta bir saat kadar yatarak dinlenilir. İlgili sayfalardaki bitki özelliklerine uygun önerilere dikkat edilmesi gerekir .
NOT : Tüm bu bilgiler "Şifalı Bitkiler" bölümünde önerilen değişik bitkilerin kullanımı için referans olarak verilmiştir .
Kaynaklar:
1- "Gesundheit aus der Apotheke Gottes" "Tanrı'nın Eczanesinden Sağlık" , Maria Treben
2- Türkiye'de Bitkilerle Tedavi , Prof.Dr. Turhan Baytop, I .U Eczacılık Fak.
7- Eröztürk N. : Bir Yudum Sağlık, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 2000
Haşlayarak Demleme :
Belirtilmiş oranda taze veya kurutulmuş bitki bir cam kaba veya metal olmayan bir başka kaba konur , kaynamaya başlayan su ocaktan alınır ve hazırlanmış olan bitkilerin üzerine dökülür . Taze bitkilerin demlenmesi için fazla beklemeye gerek yoktur (Birbuçuk-iki dakika yeterlidir) . Çay açık renkli olmalıdır : Açık sarı veya açık yeşil . Kurutulmuş bitkilerin demlenmesi ise biraz daha uzun sürer (3-6 dakika kadar) . Bu yöntemle hazırlanmış bir çay hem daha yararlıdır hem de daha güzel görünür .
Belirtilmiş oranda kök , gerekli görülen süre boyunca soğuk suda bekletildikten sonra , kısa süre kaynatılır ve 3 dakika kadar demlenmeye bırakılır . Günlük çay miktarı bir termosa konur ve gün boyunca ağır ağır yudumlayarak içilir .
Genel olarak , dolu bir çay kaşığı (yarım tatlı kaşığı) ince kıyılmış bitki , orta boy bir su bardağı (200 cc) dolusu suya yeterlidir . Değişik durumlarda ve bitkilerde , bu miktarlar reçetelere göre değişebilirler .
Soğuk Suda Yumuşatma :
Bazı bitkiler (Örneğin ebegümeci , ökseotu ve eğir kökü ) , sıcaklığın etkisi ile şifalı güçlerini yitirebilecekleri için , kaynatılmamalı ve haşlanmamalıdır . Bu tür bitkilerden elde edilen çaylar soğuk su ile hazırlanır . Belirtilen ölçüde bitki ,soğuk suda 8-12 saat süre ile bekletilir (Genellikle geceleri) . Süre dolduktan sonra içilebilecek derecede ısıtılarak , önceden kaynar suyla çalkalanmış bir termosa doldurulur .
Soğuk suda bekletme ve haşlama karışımından oluşan çay türü ise , şifalı bitkilerden en iyi yararlanma biçimi olarak belirtilebilir . Bitkiler belirtilmiş su miktarının yarısının içinde gece boyunca bekletilir ve sabahleyin süzülür . Suyu süzülmüş olan bitkiler , belirli su miktarının öbür yarısı ile haşlanır (kaynatılmaz) ve yeniden süzüldükten sonra , soğuk ve sıcak çay karıştırılır . Bu yöntemle hazırlanan çaylarla , yalnızca soğuk veya sıcak suda eriyebilen maddeleri kazanabilme olanağını elde edebiliriz .
Tentür Hazırlamak
Tentürler , 35-40 derece alkol içerikli damıtılmış içkilerin veya aynı derecede etil alkolün kullanımı ile elde edilirler . Bir şişe veya ağzı kapanabilir bir kavanoz , ince kıyılmış bitkilerle gevşekce doldurulur (Kuru bitkiler için kavanozun 1/5'i, taze bitkiler için kavanozun 2/5'i) ve üstüne alkollü içki veya etil alkol eklenir . Sıvı , bitkilerin üstüne çıkmalı ve kavanozun çalkalanacak kadarlık bir kısmı boş kalmalıdır. Ağzı iyice kapatılan şişe veya kavanoz , 14 gün güneşte bekletilir ve her gün 2-3 kez çalkalanır . Süre sonunda ince delikli bir süzgeç veya tülbentle birkaç kez süzülür. ve bitki posasının suyu sıkılır. 1-2 gün bekledikten sonra bir kez daha süzülür ve koyu renkli şişelere aktarılır. Elde edilen bu başlangıç tentürü, serin bir ortamda saklandığında, kullanım süresi 2-3 yıl civarındadır. Tentürler , içten doğrudan veya çaya ve suya eklenerek , dıştan da kompres veya friksiyon (sürülme) biçiminde kullanılırlar . Örnek : İsveç iksiri
Tentürün İnceltilerek Güçlendirilmesi :
Bazı bitki tentürlerinin kullanımında yukarıda açıklanan başlangıç tentürü tercih edilir. Ama tentürler genellikle inceltilip-güçlendirilerek kullanılr.
İnceltme - Güçlendirme Yöntemi :
1 ölçü başlangıç tentürü, 9 ölçü 30-35 derecelik etil alkol-su karışımı ile koyu renkli küçük bir şişede inceltilir ve iyice çalkalanır. Elde edilen tentür, desimal ölçüye göre; D1 ' dir ve şişenin üstüne, kullanılan bitkinin adı, tentür yapımının tarihi ve incelti derecesi ( D1 ) bilgilerini içeren bir etiket yapıştırılır. D1 inceltisinden alınan 1 ölçü, aynen yukarıdaki gibi 9 ölçü etil alkol-su karışımıyla inceltilirse D2 inceltisi elde edilir. Böylece devam edilerek , kullanımı önerilen incelti derecesine ulaşılır. (D3, D4,D5,D6 ... gibi)
Homeopaty biliminde (tentür ile tedavi) 2 yüzyıl boyunca yapılan sürekli araştırmalar ve insan üzerinde yapılan deneylerle, hangi hastalıklara karşı hangi bitkisel, hayvansal veya mineral tentürün, hangi incelti derecesinde, hiç bir yan etki yapmadan başarılı olabileceği kesinlikle saptanmıştır. Homeopaty (Homeopathic- Homeopathie-Homöopathi) yöntemleriyle yapılacak tedavilerde, konu literatüründe yerini almış olan bu incelti derecelerine ve kullanım dozajlarına mutlaka uyulmalıdır. Bazı hastalıklara karşı çok yüksek incelti dereceleri (Örnek : D30 gibi) önerildiğinde, konunun yabancısı olan kişiler şaşkınlığa kapılabilirler, ama bu tespitler kesinlikle doğrudur çünkü tentürlerin etkinlikleri genelde inceldikçe artar!
Tentürler, kullanım miktarları göz önüne alındığında, bitki çaylarından çok daha etkilidirler. Alkol almak istemeyen veya kesin alkol yasağı altında olan kişiler için sıcak su karışımı idealdir, çünkü alkol sıcak suyun içerinde kısa bir sürede uçar ve geriye yalnızca bitkisel etken maddeler kalır. Tentürler ayrıca, tam veya yarım banyolara eklenerek de kullanılabilir.
Özsu Çıkarmak
Bitkilerin taze özsuları , damla biçiminde kullanılmaya veya hasta organları nemlendirmeye uygundur . Bu özsular , evlerde kullanılan meyva sıkma aleti ile de elde edilebilirler . Bitkilerin özsuyu her gün taze olarak sıkılabilir . Ağzı iyice kapalı küçük renkli şişelerin içinde , buzdolabında bir kaç gün saklanabilir .
Bitki Lapası
Saplar ve yapraklar , bir tahta tabla üstünde , bir bitki lapası haline gelene kadar merdane ile ezilir . Elde edilen lapa , bir keten bezin üstüne yayılarak , hasta organın üstüne yatırılır , sargı bezi ile sarılır ve sıcak tutulur . Bu lapa kompresi gece boyunca etkilemeye bırakılabilir .
Bitki - Buhar Kompresi
İçinde su kaynayan bir kabın üstüne yerleştirilen süzgecin içine taze veya kurutulmuş bitkiler konduktan sonra , süzgecin üstü kapanır . Bir süre sonra , yumuşamış olan bu sıcak bitkiler bir bezin üstüne yerleştirilerek , hasta organın üstüne yatırılır . Hepsi , bir yünlü kumaşla örtülür ve başka bezlerle sıkıca sarılır . Hasta kişi üşümemelidir .Örneğin : Atkuyruğu buğu kompresleri çok etkilidir . Buğu kompresleri , iki saat veya gece boyunca hasta organın üstünde kalabilirler .
Merhem ve Yağ Hazırlamak
İki avuç taze bitki ince kıyılır . 500 gr içyağı veya bir doğal margarin , sanki kızartma yapılacakmış gibi , bir kabın içinde kızdırılır . Bitkiler bu kızgın yağın içine atılarak karıştırılır , 1-2 dakika sonra ateş söndürülür , kabın kapağı kapatılır ve soğumaya bırakılır . Soğuduktan sonra buzdolabına koyulur . Ertesi gün , kap yine ısıtılır (kızartılmaz) ve bir tülbentten geçirilerek süzülür ve hazırlanmış olan merhem kaplarına dağıtılır .
Bitki yağı hazırlamak için , çiçekler veya yapraklar gevşek biçimde bir şişeye doldurulur ve bitkilerin iki parmak üstüne çıkacak miktarda , sızma zeytinyağı eklenir . 14 gün boyunca güneşte veya sıcak bir ortamda bekletildikten sonra tülbentten geçirilerek süzülür .
Oturma Banyosu
Tam banyo için, gerekli bitkiler geceden soğuk suya koyulur . Bir banyo için bir kova dolusu (6-8 litre) taze bitki veya 200 gr kurutulmuş bitki gereklidir . Ertesi gün bu miktar ısıtılır (kaynatılmaz) ve süzüldükten sonra banyo suyuna eklenir (küvet) . Banyo süresi 20 dakikadır. Kalp ve göğüs bölgesi suyun dışında kalmalıdır . Ilık ya da sıcak su ile belirtilen sınırları aşmayacak şekilde doldurulmuş küvete bitki suyunu süzüp boşalttıktan sonra 20 dakika süreyle oturmalısınız. Bu esnada ilgili sayfalarda belirtilen bitki çayını da yudum yudum içebilirsiniz. Banyodan sonra kurulanılmaz ve durulanılmaz. Bir bornozun içinde , sıcak yatakta bir saat kadar yatarak dinlenilir.
Yarım banyo için , yarım kova (3-4 litre) taze bitki veya 100 gr kurutulmuş bitki gereklidir. Yarım banyonun hazırlanışı ve uygulanışı da aynı tam banyo gibidir. Ancak, banyo suyu böbreklerin üstüne kadar çıkmalıdır . Yarım banyo süresi de 20 dakikadır. Banyodan sonra kurulanılmaz ve bir bornozun içinde , sıcak yatakta bir saat kadar yatarak dinlenilir. İlgili sayfalardaki bitki özelliklerine uygun önerilere dikkat edilmesi gerekir .
NOT : Tüm bu bilgiler "Şifalı Bitkiler" bölümünde önerilen değişik bitkilerin kullanımı için referans olarak verilmiştir .
Kaynaklar:
1- "Gesundheit aus der Apotheke Gottes" "Tanrı'nın Eczanesinden Sağlık" , Maria Treben
2- Türkiye'de Bitkilerle Tedavi , Prof.Dr. Turhan Baytop, I .U Eczacılık Fak.
7- Eröztürk N. : Bir Yudum Sağlık, Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 2000